Üniversiteye Hazırlık
Üniversite RehberiÜniversitelerÜniversite BölümleriÜniversite Taban PuanlarıTercih MotoruMeslekler Rehberiİşverenlerin TercihiYKS Puan Hesaplamaİlk İşim ve Profesyonel Hayat
CV ÖrnekleriMaaşlarMaaş HesaplamaMülakata HazırlıkKariyer GünleriStaj ve Bootcamp FırsatlarıStaj Günleriİş HayatıAday (İş mi Arıyorsun?)
Burada seni bekleyen binlerce ilan var!
İşveren (İlan mı Vereceksiniz?)
Pozisyonunuza en uygun aday burada!
Nedir?
İçindekiler
Çırak nedir sorusunu cevaplamak için bu görevin tanımını yapmak gerekir. Bir meslek dalında, o mesleğin gerektirdiği her türlü bilgi, beceri ve iş sürecini baştan sonra yapabilecek yetkinlikte bir usta tarafından yetiştirilen ve iş disiplini kazanması için iş yeri bünyesinde pratik eğitime alınan kişilere çırak denir. Kişiler belirlenmiş ve kanunlar çerçevesinde hazırlanmış bir sözleşme esasına göre eğitilirler. Bu sözleşme iş yeri sahibi ile çalışan arasında yapılır. İş yeri sahibi olarak belirtilen kişi ustanın kendisi de olabilir. Çırak olabilmek için 14 yaşından gün almış olmak gerekir. Bu sebeple eğitime alınacak kişinin reşit olmaması halinde çırağın velisi olan kişi, çıraklık sözleşmesinde taraf olur. Sözleşme yazılı olarak yapılır. 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu sözleşmeyi düzenler. Mesleki Eğitim Kanunu çırak ve usta arasındaki asgari şartları bir form halinde düzenler. Bu sözleşme çalışma şartlarını ve çırağın haklarını belirten önemli bir sözleşmedir. 14 yaşını doldurmamış kişilere çıraklık eğitimine başlamadan önce iş yeri ortamını, yapacağı zanaat ve mesleği tanıtmak için ön bilgiler aktarılabilir. Bu kişilere ise aday çırak denir. Bu pozisyonda çalışmaya başlayabilmek için gerekli şartlar kanunla belirlenmiştir. Kişiler eğitimleri süresince sadece pratik eğitim değil, teorik eğitim de alırlar. Haftada bir gün teorik eğitim görmek üzere mesleki eğitim merkezlerine gitmeleri mecburidir. Teorik ders süresi ve müfredat haftada 8-10 saat olarak kanunlar tarafından belirlenir. Çırak kimdir sorusuna şöyle cevap verilebilir; bir meslek dalında çalışmak üzere usta tarafından yetiştirilen kişidir. Çırak kime denir sorusunu yanıtlamak içinse bu süreci bilmek gerekir. Bir iş kolunda, özellikle zanaat alanında usta yetiştirmek için uygulanan bu sistemin geçmişi çok eskilere dayanır. Bir iş en iyi o işin içinde ve yavaş yavaş öğrenilir. Hem çalışmak hem de gözlem yapmak şarttır. Bu sistem insanların bir konuda ustalaşması, yetkin hale gelmesi için en iyi yöntemdir. Eğitimine devam edememiş veya etmek istememiş kişilerin erken yaşlardan itibaren bir iş kolunda uzmanlaşması, bilgi ve beden becerisini geliştirmesi, ustalık unvanına kavuşması için çeşitli aşamalardan oluşan bu eğitimden geçmesi son derece verimlidir.
Çalışanlar çalıştıkları sektörlere göre farklı işler yaparlar. Ancak temel iş tanımları aşağı yukarı aynıdır. Çırak nasıl olunur sorusu, çırağın çalıştığı iş kolunda gerekli olan yetkinliğe ulaşmak için gerekli olan her türlü bilgi ve beceriyi öğrenme yükümlülüğünü belirterek cevaplanabilir. Çıraklar, iş kolunun her ayrıntısını öğrenirler. Uzun süre izleme pozisyonunda kalabilirler. Zira gözlem çok önemlidir. Kullanılan tüm araç ve gereci, bunların seçimini yaparken dikkat edilecek ayrıntıları, alet edevat bakımını, araçların korunmasını ve aletlerin düzenlenmesini öğrenirler. Zaman içinde iş akışını kavrarlar. Çıraklar hem yardımcı pozisyonundadır hem de eğitilen ve yetiştirilen kişidir. Çırakların iş sorumluluğunun farkında olması beklenir. Ayrıca işe devamlılığı aksatılmamalıdır. Kendilerinden eğitim ve öğretime gerekli dikkati vererek bilgilerini ve becerilerini sürekli olarak arttırması beklenir. Meraklı ve hevesli olmaları mesleği öğrenmeleri açısından fayda sağlar.
Çırak olmak için belirli bir eğitim sürecinden geçmek gerekir. Nitelikli iş gücü talebini karşılamak için çıraklık eğitimi verilir ve bu eğitim çıraklık sözleşmesi ile başlar. Bu eğitim, devlet kontrolünde olan bir eğitimdir. Ayrıca meslekte ilerleme sürecinin de bu kanunlarla çerçevesi çizilir. Böylelikle herhangi bir hak kaybı yaşanmadan, gerekli eğitimler alınarak ustalık belgesine ulaşılabilir. Ustalık belgesi alabilmenin başlangıcı çıraklık okullarından geçer. Çalışanlar önce öğrenci statüsünde kabul edilirler. Öğrencilik haklarından yararlanırlar. Çalışılan iş yerinde görevli işçi sayısına dahil edilmezler. Statüleri özeldir. Aday çırak ve çıraklar, pratik eğitimlerinin çoğunu iş yerlerinde alırlar. Eksik kalan pratik eğitimler ve teorik eğitimler ise çeşitli kurumlarda verilir. Mesleki ve teknik eğitim veren okullarda veya bakanlıkça uygun görülen iş yerlerinin eğitim birimlerinde eğitimler yapılır. Çırağın, genel ve mesleki eğitim içerikli eğitime katılması zorunludur. Haftada minimum sekiz saat olan eğitime düzenli olarak giderler. Bu eğitim için çırağa ücretli izin verilir. Çerçevesi kanunlar ile belirlenmiş olan eğitim süresi en az iki, en çok dört yıldır. Lise ve daha üst düzeyde eğitime sahip kişiler için bu süre yarı yarıya düşebilir. Eğitim süresi sonunda kalfalık sınavına girilir ve kalfa adayı olunur. Kalfa adayının bilgi ve beceri seviyesi bu sınavla tespit edilir. Kalfalık sınavında başarılı olanlar bu hakkı kazanarak kalfalık belgesi alırlar. Böylelikle usta olmaya doğru bir aşama daha kaydedilmiş olur.
Her iş yeri çırak çalıştıramaz. Çırağın çalışacağı meslek dalı, ilgili kurum tarafından belirlenmiş iş kolu listesinde yer almalıdır. İş yerinde pratik eğitimi doğru bir şekilde aktarabilecek yeterlilikte, usta öğretici belgesi bulunan eleman bulunmalıdır. Taraflar arasında mutlaka prosedüre uygun bir sözleşme bulunmalı, bu sözleşme bağlı olunan mesleki kuruluşa onaylatılmalı ve ayrıca Mesleki Eğitim Merkezi Müdürlüğünce de onaylanmalıdır. İş yerinde, çırağın sanatını öğrenebileceği her türlü makine, alet, araç ve takım mevcut olmalıdır. 3308 Sayılı Yasa kapsamında çok sayıda meslek dalı yer alır. Bu meslek listesi çırak alınabilecek iş kollarını gösterir. Tesviyecilik, tornacılık, frezecilik, vargel palanya, taşlama alet bileme, soğuk demircilik, kaynakçılık, saç işleri, kaporta tamirciliği, kuyumculuk, sıhhi tesisatçılık, elektrik tesisatçılığı, bobinajcılık, bakım ve onarım elektrik, oto elektrikçiliği, oto motor tamirciliği, dizel motor yakıtları pompa ayarlama, motor yenileştirme, öndüzen ayarcılığı, oto boyacılığı, radyo tv tamirciliği, dökümcülük, oto döşemeciliği, mobilya döşemeciliği, üst düzey işlem, mobilyacılık, doğramacılık, matbaacılık, tipo baskı, ofset baskı, dizgi, serigrafi ve cilt, cam işlemeciliği, diş protezciliği, ayakkabıcılık, deri işlemeciliği, ön büro, garsonluk, tekstil, terzilik, erkek terzisi, kalorifercilik, asansörcülük, duvarcılık, aşçılık, fırıncılık, soğutma ve havalandırma, sıvacılık, döşeme ve duvar kaplama, betonarme demirciliği, betonarme ve kalıpçılığı, elektrikli ev aletleri bakım ve tamiri, sayacılık, fora freze ve gazumacılık bu mesleklerden bazılarıdır. Çırak olmak için gerekli şartlar kanunlar tarafından belirlenmiştir. Bu şartları taşıyan herkes çırak olabilir. Adayın 14 yaşını doldurmuş, 19 yaşından gün almamış olması gerekir. En az ilköğretim okulu mezunu olunmalıdır. Adayın fiziksel yapısı ve sağlığı mesleğin gerektirdiği işleri yapmaya uygun olmalıdır. 19 yaşından büyük ve daha önce eğitim almamış kişiler, yaşlarına ve eğitim seviyelerine uygun mesleki eğitim programlarında çıraklık eğitimine tabi tutulabilirler.
Çırak olmak için ne yapılmalı sorusunu için araştırılma yapılmadan önce belirlenmiş temel şartlara uygun olup olunmadığı kontrol edilmelidir. Sonrasında çırak iş ilanları incelenebilir. Bu ilanlar incelenirken çalışmak istenilen şehir seçimi veya sektör filtrelenerek arama işlemi kolaylaştırılabilir. Örneğin İstanbul çırak iş ilanları listesinden uygun olanlar değerlendirilebilir. Kişisel özellikler ve ilgi alanı dikkate alınarak iş kolu seçilebilir. Aday hangi iş kolunda başarılı olacağına dair bir fikre sahip olmalı, uygun olmayan bir sektöre girerek zaman ve emek kaybetmemelidir. Çırak iş başvuru koşulları iş ilanlarının açıklamalarında ayrıntılı olarak belirtilir. Adaylar kariyer planı yapmadan önce çalışmak istedikleri sektörü ayrıntılı olarak incelemelidir. Sektörlerle ilgili ayrıntılı bilgiler, çırak maaş ve çalışma koşulları Kariyer.net üzerinden incelenebilir.